News
گفتگوی اختصاصی با منتخب جایزه دکتر نطقی در خصوص روابط عمومی یکپارچه
۱۶ / ۱۰ / ۱۳۹۲

 

شبکه اطلاع رسانی روابط عمومی ایران (شارا)- شاید جمع روابط عمومی متمرکز و روابط عمومی توزیع شده،رروابط عمومی جامعی را ایجاد کند که این نوع روابط عمومی آثار قوی تری را برای برند سازی، ایجاد عضویت فراگیر، توسعه علاقه و طرف داری نسبت به یک سازمان و اعتماد به یک سازمان و تولیدات آن و ایجاد رضایت مندی در بین پرسنل یک سازمان را فراهم می کند. نباید روابط عمومی را خلاصه و محدود کرد و در قالب یک دفتر روابط عمومی در یک سازمان قرار داد، روابط عمومی که مشارکت ارتباطی همه اعضاء خانواده سازمان را فراهم کند تبدیل به یک شبکه اجتماعی می شود که موجبات قویت همگان را فراهم می آورد. این ها تنها بخش هایی از صحبت های پروفسور سعید رضا عاملی"منتخب جایزه بین المللی دکتر نطقی در دهمین کنفرانس بین المللی روابط عمومی" با خبرنگار شارا است که در ادامه این گفت و گو از نظر می گذرد:


آقای دکتر هنگامی که به سابقه کاری شما مراجعه می کنیم با سمت های بیشماری مواجه می شویم،در حال حاضر در کدام بخش مشغول فعالیت هستید؟
- عضو گروه ارتباطات وگروه مطالعات آمریکای شمالی دانشگاه تهران هستم و به طور همزمان هم مسئولیت برنامه ریزی و فناوری اطلاعات دانشگاه تهران را دارم و رییس انجمن علمی مطالعات جهان نیز هستم.
 

سوالی که معمولا از مسئولین و دانشگاهیان در حوزه روابط عمومی سوال می شود تعریف روابط عمومی است.اما با توجه به اینکه شما معاون برنامه ریزی و فناوری اطلاعات دانشگاه تهران هستید،تعریف شما از روابط عمومی الکترونیک چیست و این نوع روابط عمومی چه وظایفی را بر عهده دارد؟
- روابط عمومی مجموعه ای از فعالیت ها و اقدامات در بخش خصوصی و دولتی اس که مسئولیت سخن گویی، تقویت حس عضویت، توجه به افکار عمومی، بازاریابی برای تولیدات سازمان، معرفی و منعکس کننده خدمات یک سازمان و همچنین مسئولیت ایجاد کیفیت و برند را برای یک سازمان برعهده دارد. از سوی دیگر نهاد روابط عمومی به نوعی دیپلماسی عمومی یک سازمان را در جامعه مورد توجه دنبال می کند و به نوعی از حیثیت و اعتبار یک سازمان محافظت می کند. بنابراین هنگامی که از روابط عمومی الکترونیک صحبت می کنیم، باز تولید همین فعالیت ها به هدف تسهیل و قابل دسترسی قرار دادن ظرفیت های روابط عمومی از طریق فضای مجازی است.البته روابط عمومی الکترونیک منهای روابط عمومی چهره به چهره یک امر ناتمام و ناقص است.در واقع باید از یک روابط عمومی دو فضایی صحبت کنیم که بخشی از فعالیت های آن در فضای حضوری و فیزیکی و بخش مهمی از فعالیت ها در فضای مجازی در قالب روابط عمومی از طریق موبایل و خدمات مجازی در وب سایت سازمان تعریف می شود.


به عنوان معاون برنامه ریزی و فناوری اطلاعات چه راه کاری را در سازمان خود به کار برده اید؟ آیا تاکنون در این زمینه موفق بوده اید؟
- البته مسئولیت روابط عمومی دانشگاه در حوزه معاونت برنامه ریزی و فناوری اطلاعات تعریف نشده است. ولی از جایگاه این معاونت که حوزه فناوری اطلاعات هم زیر نظر اوست، یک برنامه جامع دو فضایی سازی در دانشگاه تهران تدوین شده است که کلیه فعالیت های دانشگاه را چه در قالب خدمات اداری، آموزشی و پژوهشی را لیست کرده است و بر اساس لیست فعالیت ها برنامه دو فضایی سازی خود را تعریف کرده است. برنامه دو فضایی سازی دانشگاه تهران یک رابطه پنج گانه ای را در رابطه با تعامل بین فضای فیزیکی و مجازی تعریف کرده است. رابطه اول فعالیت هایی است که باید به صورت مکمل بخشی از آن در فضای فیزیکی و بخشی در فضای مجازی تعریف می شود یا به تعبیر من رابطه ی x وy است. به عنوان مثال فعالیت های آموزشی این دانشگاه یک بخش به صورت کلاس است که باید حضوری برگزار شود ولی همین کلاس هنگامی که از طریق آموزش راه دور یا الکترونیک تبدیل به کلاس مجازی می شود و کلاس های تکمیلی به صورت حضوری برگزار می کند یک رابطه مکمل آموزشی شکل گرفته است. در عرصه دوم خدمات حضوری بصورت موازی الکترونیک هم تعریف می شود که کاربر اختیار دارد که حضوری مراجعه کند یا مجازی. در رابطه سوم بخشی از فعالیتها را فقط مجازی تعریف می کنیم. مثل ارزیابی کلاس ها که در گذشته حضوری انجام می شد به این ترتیب که پرسش نامه هایی در هفته های آخر ترم بین دانشجویان توزیع می شد که بین 30 تا 50 درصد پاسخگو داشتیم. ولی در حال حاضر100 درصد این ارزیابی الکترونیکی صورت می گیرد و اگر دانشجو فرم ارزیابی کلاس را پر نکند، سیستم به او اجازه انتخاب واحد برای ترم بعد را نمی دهد. در رابطه چهارم بعضی امور فقط حضوری تعریف می شود و در رابطه پنجم پدیده هایی که اساسا محل و منبع مجازی دارد در فضای حضوری شعبه و خدمات پیدا می کند که توضیح نوع عملکرد آنها مفصل است. منظور این است که دانشگاه تهران در قالب یک برنامه ریزی گسترده مسیر دو فضایی سازی کل دانشگاه را دنبال می کند که راهبرد فراگیری برای کار روابط عمومی در قلمرو برند سازی، تبلیغات، تقویت حس عضویت؛ برگزاری نشست و سمینارها و انتشار نشریات فراهم می کند.
- دو نگاه به کار روابط عمومی وجود دارد، نگاهی که روابط عمومی را در قالب یک دفتر متمرکز تعریف می کند و نگاهی که مجموعه فعالیت های روابط عمومی را در سطح صف و ستاد توزیع می کند یا به تعبیر من "رویکرد همه روابط عمومی شدن" دانشجویان، اساتید و کارمندان دانشگاه را دنبال می کنیم. نگاه دوم، اندیشه فراگیرتری را برای فعالیت های روابط عمومی ایجاد می کند. شاید جمع روابط عمومی متمرکز و روابط عمومی توزیع شده،رروابط عمومی جامعی را ایجاد کند که این نوع روابط عمومی آثار قوی تری را برای برند سازی، ایجاد عضویت فراگیر، توسعه علاقه و طرف داری نسبت به یک سازمان و اعتماد به یک سازمان و تولیدات آن و ایجاد رضایت مندی در بین پرسنل یک سازمان را فراهم می کند. نباید روابط عمومی را خلاصه و محدود کرد و در قالب یک دفتر روابط عمومی در یک سازمان قرار داد.، روابط عمومی که مشارکت ارتباطی همه اعضاء خانواده سازمان را فراهم کند تبدیل به یک شبکه اجتماعی تمی شود که موجبات قویت همگان را فراهم می آورد. اساسا فضای مجازی یک فضای به مشارکت گرفتن همه ی کاربران است. گوگل، یوتوپ، تویتر، ویکی پیدیا از همین سرمایه همگانی استفاده می کنند.
- در بستز سازه های مجازی یک سازو کاری فراهم شده که امکان عمل کردن را برای همگان فراهم می کند. اگر موسسه ای عهده دار درست کردن یک دایره المعارف باشد، قدرت عمل آن محدود به تعداد پرسنل می شود. ولی وقتی فرهنگ مشارکت جهانی برای تولید یک دایره المعارف جهانی بر محور استاندارد های تعریف شده و مشخص شکل می گیرد و نوعی حس در جهان بودن و تیراژ جهانی پیدا کردن تولیدات فراهم می شود؛ شاهد تولید هزاران صفجه محتوا توسط میلیون ها کاربر هستیم.
- در پارادایم های جدید کار اجتماعی اصل مشارکت همگانی؛ یک اصل پررنگ است. لذا باید از "روابط عمومی اجتماعی و شبکه ای" که توان و انرژی همه اعضاء، ذی نفعان و طرفداران را آزاد می کند و یک هم افزایی مضاعف را فراهم می سازد، سخن بگوییم. ما هم در دانشگاه تهران این فکر را دنبال می کنیم البته یک اداره کل روابط عمومی و حوزه ریاست در این دانشگاه وجود دارد که هم مسئولیت امور ریاست و هم روابط عمومی دانشگاه بر عهده آن است که به وظایف متداول روابط عمومی می پردازند و از توان بسیار بالائی برخوردار است. ولی به نظر من این مسیر دو فضایی سازی، مسیر جدی و مهم تری است که مثلا در خدمات الکترونیک کنفرانس های دانشگاه تهران؛ در تولید فصلنامه و نشریات دانشگاه و در بسیاری دیگر از فضاها و کارهای جمعی، سازه ها و نرم افزارهایی را ایجاد کرده است که توان تولیدی دانشگاه را در مسیر تولید همگانی و مشترک قرار می دهد و در عین از استاندارد قوی برخوردار است.

یکی از سوالاتی است که شاید بارها مطرح شده باشد، ایجاد شبکه ملی اطلاعات است. آیا این امکان وجود دارد که ما در کشور یک شبکه ملی اطلاعات داشته باشیم و با توجه به اینکه برای مثال دانشجویان کشور برای پژوهش های خود به مقالات ارائه شده در ژورنالهای علمی معتبر اروپایی نیاز دارند. آیا ایجاد این شبکه باعث نمی شود که ارتباط ما با دنیای خارج قطع شود؟
- ایده شبکه ملی اطلاعات،ایده ای نیست که کاربران ایرانی را از استفاده های گسترده تر فضای مجازی محروم کند.ایده این است که در حوزه ملی داده هایی را داریم که تجمیع این ها می تواند یک خدمات گسترده ای را برای همه ی ایرانی ها فراهم کند. بیشتر تجمیع اطلاعات و داده است و سرمایه مهمی می باشد. دو انقلاب دیجیتال در گزینه دیجیتال کردن اطلاعات تعریف شده است. انقلاب اول،به عنوان انقلاب انتقال یا فشار (Pushing Revolution) تعبیر می شود که در این سطح تبدیل اطلاعت فیزیکی به مجازی یا داده بعنوان مهمترین زیر ساخت خدمات مجازی است. برای مثال با تبدیل متون علمی مانند رساله های فوق لیسانس،دکترا، فصل نامه ها و اسناد مربوط به نسخه های خطی به داده موجب دسترسی ملی و بین المللی به سرمایه فکری و تمدنی متفکرین ایرانی می شود. یا اطلاعات پرسنلی کلیه کارمندان اعم از بخش خصوصی، دولتی و دانشجویان ایرانی، که تمامی این موارد موضوع دیجیتالی شدن یا تبدیل اطلاعات به داده شدن است. اگر انقلاب اول درست اتفاق بیافتد، زمینه انقلاب دوم را فراهم می کند که از آن تعبیر به تبدیل داده ها به خدمات برای شهروندان می کنند. برای مثال کره جنوبی کلیه خدمات اداری را به صورت الکترونیک انجام می دهد.شعار آن این بود که تا سال 2010 تعداد مراجعات اداری را به یکبار در سال کاهش دهد و اکنون ادعا می کند که هیچ شهروندی نیاز مند مراجعه به ادارات برای انجام کار اداری خود نیست. این اتفاق خیلی بزرگی است. مرکز ملی اطلاعات کشور بیشتر این هدف را دنبال می کند که بتواند زیر ساخت های اطلاعات و داده های اساسی را فراهم کند و بدنبال آن پیشخوان های دولتی دولت الکترونیک را برای شهروندان ایرانی فراهم کند. این قابل مذاکره است که مثلا با گوگل در مورد خدمات خاص به کاربران ایرانی صحبت شود تا در این قسمت یک پورتال جستجوی اطلاعات ایرانی درست شود که بتواند مجموعه اطلاعات را با جستجوگرهای پیشرفته داشته باشد. که بتواند به صورت موضوعی و جستجو بر اساس زمان، موقعیت های مکانی جغرافیای ایران را بازخوانی کند.به نظر من امکان این موضوع فراهم است و اگر نقطه قوت را در این زمینه پیش ببریم، می توانیم اطلاعات به زبان فارسی را با سرویس بهتری حتی نسبت به گوگل برای شهروندان فراهم کنیم.


فکر می کنید استقبال مردم را از این شبکه چگونه باشد؟
- اگر وارد روزمره زندگی مردم شود برای مثال اگر دانشجویان برای گرفتن ریز نمرات و کلیه تراکنش ها مجبور شوند از این فضا استفاده کنند و یا مجموعه خدمات اداری دولتی در این فضا ظرفیت سازی شود؛ بدیهی است که مورد استقبالی همگانی قرار می گیرد، ولی اگر تبدیل به یک فضای سرگرمی شود ممکن است فرد بین محیط های سرگرمی مجازی از بین محیط ایرانی و خارجی، محیط خارجی را انتخاب کند. پایانه بسیاری از خدمات مجازی حضوری است. برای مثال اگر یک فرد ایرانی برای سفارش غذا از طریق اینترنت اقدام کند، نمی تواند به مک دونالد امریکا سفارش غذا دهد و یا برای سفارش کتاب به آمازون مراجعه کند که این به لحاظ زمانی امکان پذیر نیست زیرا دسترسی طولانی تری نسبت به سفارش در ایران و دریافت متن فیزیکی سریعتری دارد. فضای مجازی به موازات فضای فیزیکی قرار می گیرد. لذا محیط های ایرانی جایگاه قوی تری را از محیط های خارجی در این زمینه ایجاد می کند. برای اموری که صرفاً جنبه اطلاعات وداده دارد،رقابت بین فضای ایرانی و خارجی بسیار جدی است، زیرا ظرفیت های بیشتری دارند از ما جلوتر هستند.


درباره ی دریافت جایزه نطقی بگویید؟به نظر شما چرا این جایزه به شما تعلق گرفت؟
- ترجیح می دادم که دوستان دیگر را انتخاب می کردند و شاهد تشویق و حمایت از سایر همکاران بودم. علت این محبت را باید از دبیرخانه و کمیته علمی سئوال کرد. البته من توفیق فعالیت های پژوهشی زیادی را همراه با همکاران گرامیم داشته ام، بعنوان مثال 12 جلد کتاب در حوزه فضای مجازی نوشتم، مقالات بسیاری را در کنفرانس های روابط عمومی ارایه کردم و در حوزه فرهنگ کارهای زیادی را انجام دادم .جایزه بر اساس یک برآیند کلی داده می شود و البته بنده خود را در جایگاه چنین اکرامی نمی بینم. این فضای اکرام و احترام اهل پژوهش و تحقیق را فضای مثبتی تلقی می کنم. خوب است که در فضای حرفه ای و آکادمیک این دادن جوایز و رتبه بندی حرفه ای اساتید صورت بگیرد. درشرح حال علمی افراد حرفه ای و آکادمیک بخش جوایز موضوعیت حرفه ای و آکادمیک دارد. تنها نوشتن کتاب، مشارکت در کنفرانس های بین المللی و انجام پروژه های بزرگ به عنوان یک نقطه مثبت نیست بلکه نفس جوایز یک تولید حرفه ای، پژوهشی و علمی تلقی می شود. امیدوارم در ایران بتوانیم مرجع دادن جوایز بزرگی در سطح جهان باشیم.مثل جایزه نوبل که فرد با گرفتن این جایزه علمی مرجعیت جدی تری در سطح جهانی پیدا میکند. ما باید خودمان را به فضای بین المللی برسانیم و سطح و قلمرو کارمان را فراملی تعریف کنیم. بعنوان مثال از سال2001 جایزه وب اَوارد مطرح شد. در این ممیزی وب سایت ها، با متغیرهای متنوعی وب سایت های دنیا را مرتبه بندی می کنند و به بهترین آنها جایزه می دهند. خوب است نهادی در ایران نیز به رتبه بندی وب سایت روابط عمومی توجه کند. روابط عمومی عرصه جدی را در دنیا به خود اختصاص داده است زیرا جایگاه سخن گویی و پاسخگویی یک نهاد را برعهده دارد. بنابراین روابط عمومی جایگاه بزرگی را دارد. جوایز متنوعی که در حوزه روابط عمومی داده می شود، می تواند منشاء تقویت دانش و حرفه روابط عمومی شود.


- با توجه به اینکه به دهمین کنفرانس بین المللی روابط عمومی با موضوع(روابط عمومی یکپارچه) نزدیک می شویم، شما این کنفرانس را چگونه ارزیابی می کنید؟
- موضوع دهمین کنفرانس بین المللی روابط عمومی بسیار مهم و به روز است. دوستانی که این موضوع را انتخاب کردند، تغییرات مهم حوزه علم و روابط عمومی را دنبال می کنند و به روز هستند. زیرا امروزه در سطح جهانی شاهد یک پارادایم جدید در حوزه دانش هستیم که از آن به "دانش و معرفت یکپارچه" (Integrative Knowledge) یا دانش متکامل تعبیر می کنند. روابط عمومی یکپارچه هم در ادامه این دانش یکپارچه و ادغامی قرار دارد. روابط عمومی یکپارچه در در درجه اول دنبال کردن هدف یا اهداف روابط عمومی در همه فعالیت و تعمیق بخشیدن به هدف یک سازمان است. تاکید ایجاد کردن حرفه ای در اهداف یک سازمان موجب بوجود آمدن "نام نما" و برندهای برجسته و شهرت آگاهانه برای یک تولید کننده می شود. دلیل ظهور روابط عمومی ادغامی هم بر می گردد به این موضوع که امروزه توسعه علم و دانش ما را به این نقطه رسانده که با یک دیسیپلین به یک واقعیت جامع در آن حوزه دست پیدا نمی کنیم. بنابراین یک ضرورت بسیار جدی برای نگاه چندجانبه به موضوعات بوجود آمده است. شاید این تعبیر دور از واقعیت نباشد که نگاه نانو تکنولوژیک به پدیده ها پیدا کردن، اولین نتیجه ی آن این است که محقق نیاز جدی به سایر محققین برای درک پدیده پیدا کند. نانو تکنولوژی به معنای کوچک کردن پدیدها در مقیاس یک میلیاردم است و وقتی آن پدیده را در این سطح کوچک کنیم، جزئیاتی را در مورد آن ملاحظه می کنیم که تسلیم به نگاه چند رشته ای و دانش ادغامی می شوید. بنابراین برای درک آن نیازمند به دانش هایی مانند روانشناسی، علوم اجتماعی؛ فهم ریاضی، دانش تجارت و خیلی از دیسیپلین ها هستیم که در این راستا به هم گره می خورند. آغاز روابط عمومی یکپارچه یا بهتر است بگوییم ادغامی از مباحث مرتبط با تجارت و بازاریابی شروع شده است ولی بعدا تبدیل به وظیفه ای شده که در همه روابط عمومی ها موضوعیت پیدا کرده است. امروزبا اهمیت پیدا کردن حقوق اجتماعی، کارشناسی روابط عمومی ها بدون آشنایی با حقوق اجتماعی، روابط عمومی ضعیفی خواهد بود. حق یک امر هدیه ای نیست بلکه صلاحیتی است که فرد احراز می کند و سازمان موظف به انجام آن است. منظور این است که روابط عمومی از یک دریچه ای با حقوق اجتماعی،کیفیت، استاندارد سازی و پاسخ گویی مرتبط می شود. روابط عمومی باید پاسخگوی کیفیت و عدم کیفیت محصولات یک سازمان باشد. دوره تبلیغات به معنای بزرگ و غیر واقعی کردن پدیده ها به سر آمده است زیرا تبلیغات غیر واقعی می تواند منشاء حقوقی بر علیه سازمان باشد و در یک روند طولانی موجب بی اعتمادی به سازمان و تولید کننده می شود. بنابراین تبلیغات در جامعه دانائی محور، کیفیت و استاندارد برتر نیاز دارد. استاندارد سازی موجب می شود کیفیت ها ادامه پیدا کند. بنا بر این روابط عمومی با استاندارد سازی نظام حقوقی با کدهای اخلاقی و با کد های مسئولیت اجتماعی (CSR)مرتبط می شود.
- همانطور که ملاحظه می کنید روابط عمومی یک نهاد، تفکر و ارزش چند وجهی است که با ارزش های و دانش های متعددی مرتبط می شود. ادغام این دانش ها با نهاد روابط عمومی، روابط عمومی ادغامی را تولید می کند. خوشبختانه دهمین کنفرانس بین المللی روابط عمومی این موضوع بسیار مهم را مبنای کار خود قرار داده است که می تواند یک روند جدید در حوزه روابط عمومی در ایران و در سطح بین المللی را فراهم کند.


سخن آخر با شارا به عنوان یک شبکه اطلاع رسانی روابط عمومی؟
- به شارا تبریک می گوییم برای اینکه توانسته فضای مشترکی را برای روابط عمومی ها کشور فراهم کند و توصیه می کنم که در یک نقطه راضی نشود و تلاش کند تا روز به روز فضای تقویت شده تری را در حوزه خدمات مجازی فراهم کند برای اینکه محیط مجازی یک محیط ادامه دار است یک ساختمان 10 طبقه ای نیست که بعد از ساته شدن تمام شود بلکه همیشه در نقطه آغازهای جدی قرار دارد.لذا شارا باید تلاش کند تا نظام پاسخگوتر و چند رسانه ای و ایجاد مشارکت همگانی بیشتری را فراهم کند. به طوری که روابط عمومی های کشور بتوانند در محیط شارا تعریف شوند و بتوانند خودشان تولید خبر کنند و تولید متون چندرسانه ای در این محیط را داشته باشند.


انتهای پیام// گفت و گو از مریم میرعبدالحق
منبع مرجع: شبکه اطلاع رسانی روابط عمومی ایران (شارا)